Zaćma to jedno z najczęściej występujących schorzeń oczu u psów, które prowadzi do stopniowego pogorszenia wzroku, a w niektórych przypadkach do całkowitej ślepoty. Choroba ta polega na zmętnieniu soczewki oka, co uniemożliwia prawidłowe przechodzenie światła do siatkówki. Chociaż zaćma jest częstym problemem u starszych psów, może również występować u młodych zwierząt, szczególnie w wyniku predyspozycji genetycznych, urazów lub chorób metabolicznych. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą poprawić komfort życia psa i zapobiec dalszym komplikacjom.

Przyczyny zaćmy u psa

Zaćma u psa może mieć różne przyczyny. Najczęściej rozwija się stopniowo i jest związana z procesem starzenia, ale może być również wynikiem chorób ogólnoustrojowych lub dziedzicznych predyspozycji.

Najczęstsze przyczyny zaćmy u psów:

• Zaćma starcza – występuje u starszych psów w wyniku naturalnych procesów degeneracyjnych soczewki. Pojawia się zazwyczaj po 7-8 roku życia.
• Zaćma wrodzona – niektóre psy rodzą się z już zmętniałą soczewką lub rozwijają zaćmę w pierwszych miesiącach życia. Może być efektem zaburzeń rozwojowych lub infekcji prenatalnych.
• Zaćma dziedziczna – niektóre rasy są bardziej podatne na rozwój zaćmy w młodym wieku. Szczególnie narażone są cocker spaniele, golden retrievery, pudle, husky syberyjskie, labradory i sznaucery.
• Zaćma cukrzycowa – psy chore na cukrzycę są w grupie wysokiego ryzyka. Wysoki poziom glukozy we krwi wpływa na metabolizm soczewki, prowadząc do jej zmętnienia. Zaćma cukrzycowa może pojawić się nagle i szybko postępować.
• Zaćma pourazowa – uszkodzenia mechaniczne oka (np. uderzenie, zranienie) mogą prowadzić do zmętnienia soczewki.
• Zaćma toksyczna – niektóre leki lub substancje chemiczne mogą wywoływać degenerację soczewki i prowadzić do zaćmy.
• Choroby zapalne oczu – przewlekłe zapalenia błony naczyniowej i inne stany zapalne mogą prowadzić do wtórnej zaćmy.

Objawy zaćmy u psa

Objawy zaćmy mogą rozwijać się stopniowo lub pojawiać się nagle, w zależności od przyczyny i tempa postępowania choroby. W początkowej fazie właściciele mogą nie zauważyć żadnych niepokojących zmian, jednak w miarę postępu schorzenia pojawiają się wyraźne objawy.

Najczęstsze objawy zaćmy:

• Zmętnienie soczewki – początkowo niewielkie zmiany mogą wyglądać jak mała, biała plamka w oku, ale z czasem obejmują całą soczewkę.
• Pogorszenie wzroku – pies może mieć trudności z orientacją w terenie, potykać się o przeszkody, niechętnie wychodzić na spacery.
• Zmiana koloru źrenicy – źrenica może wydawać się mlecznobiała lub szarawa zamiast czarnej.
• Niepewne poruszanie się – zwłaszcza w ciemnych pomieszczeniach lub w nowych miejscach.
• Brak reakcji na bodźce wzrokowe – pies nie reaguje na ruch, gesty, czy zabawki.
• Zwiększona wrażliwość na światło – niektóre psy unikają jasnych miejsc lub mrużą oczy.
• Zaczerwienienie oka i łzawienie – w przypadku wtórnych stanów zapalnych.

Nie każdy przypadek zmętnienia soczewki oznacza zaćmę – istnieją inne schorzenia, np. stwardnienie jądra soczewki (nukleoskleroza), które mogą wyglądać podobnie, ale nie prowadzą do utraty wzroku.

Diagnoza zaćmy u psa

Aby potwierdzić zaćmę, konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii, najlepiej okulisty. Podstawowe badania diagnostyczne obejmują:

• Badanie oftalmoskopowe – ocena struktury oka i stopnia zmętnienia soczewki.
• Badanie źrenicznej reakcji na światło – ocena zdolności widzenia i funkcjonowania siatkówki.
• USG oka – stosowane w przypadkach, gdy zaćma jest zaawansowana i przesłania wnętrze oka, uniemożliwiając ocenę dna oka.
• Testy dodatkowe – w przypadku podejrzenia zaćmy cukrzycowej wykonuje się badania krwi w celu potwierdzenia lub wykluczenia cukrzycy.

Leczenie zaćmy u psa

Leczenie zaćmy zależy od stopnia jej zaawansowania i przyczyny. W początkowych stadiach możliwe jest stosowanie terapii zachowawczej, jednak jedynym skutecznym sposobem na przywrócenie wzroku w przypadku zaawansowanej zaćmy jest operacja.

Farmakoterapia

• Stosuje się krople do oczu zawierające antyoksydanty i substancje hamujące rozwój zaćmy, ale nie są one w stanie cofnąć zmian w soczewce.
• Leki przeciwzapalne i nawilżające pomagają zmniejszyć stan zapalny i poprawić komfort psa.

Chirurgiczne usunięcie zaćmy

• Fakoemulsyfikacja – najczęściej stosowana metoda polegająca na rozbiciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków i jej usunięciu. Na jej miejsce wszczepia się sztuczną soczewkę.
• Operacja jest skuteczna i pozwala psu odzyskać wzrok, jednak nie każdy pies się do niej kwalifikuje – konieczne są wcześniejsze badania oceniające stan siatkówki.

Postępowanie po operacji

• Po zabiegu konieczna jest intensywna opieka, w tym podawanie kropli do oczu i leków przeciwzapalnych.
• Właściciel musi regularnie kontrolować stan oczu u weterynarza, aby zapobiec powikłaniom, takim jak zapalenie błony naczyniowej.

Jak zapobiegać zaćmie u psa?

Chociaż nie można całkowicie zapobiec zaćmie, istnieją sposoby, które mogą zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia:

• Regularne badania okulistyczne – szczególnie u ras predysponowanych.
• Zdrowa dieta bogata w antyoksydanty – wspiera zdrowie oczu.
• Kontrola poziomu cukru we krwi – u psów z cukrzycą odpowiednia dieta i leczenie mogą spowolnić rozwój zaćmy cukrzycowej.
• Ochrona oczu przed urazami – unikanie sytuacji, które mogą prowadzić do uszkodzeń mechanicznych.

Zaćma u psa nie musi oznaczać całkowitej utraty wzroku, jeśli zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona. Nowoczesne metody chirurgiczne pozwalają na przywrócenie widzenia, a odpowiednia opieka może znacznie poprawić komfort życia psa. Regularne badania i szybka reakcja na pierwsze objawy to klucz do zdrowia oczu naszego pupila.